Қазақстан  Республикасын қорғау оның әр азаматының қасиетті борышы және міндеті.  Әскери  қызмет – егемендікті, аумақтық тұтастықты жəне Қазақстан Республикасы Мемлекеттік шекарасының қол сұғылмаушылығын қарулы қорғаумен байланысты əскери қауіпсіздікті тікелей қамтамасыз етуге бағытталған Қарулы Күштер, басқа да əскерлер мен əскери құралымдар əскери қызметшілерінің мемлекеттік қызметінің ерекше түрі.

Әскери қызметшінің мәртебесі

Әскери қызметшінің мәртебесі заңдарда белгіленген алып тастауларымен және шектеулерімен Қазақстан Республикасының азаматы ретінде әскери қызметшінің жалпы құқықтарын, бостандықтары мен міндеттерін, сондай-ақ әскери қызмет ерекшеліктерімен негізделген оның құқықтарын, міндеттері мен жауаптылығын қамтиды.

Әскери қызметшінің құқықтары мен бостандықтарының алып тастаулары және шектеулері, ерекше міндеттері мен жауапкершілігі «Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі» ҚР Заңында белгіленген қосымша құқықтармен және жеңілдіктермен өтеледі.

Әскери қызметші мәртебесіне мына азаматтар:

• әскери қызметке (жиындарға) шақырылғандар – жергілікті әскери басқару органынан әскери қызмет (жиындарды) өткеру орнына кету туралы тиісті бастықтың бұйрығы шыққан күннен бастап;
• келісімшарт бойынша әскери қызметке түскендер – әскери бөлім (мекеме) командирінің (бастығының) бөлім жеке құрамының тізіміне қабылдау туралы бұйрығы шыққан күннен бастап;
• техникалық жəне кəсіптік, орта білімнен кейінгі жəне жоғары білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери, арнаулы оқу орындарына түскендер, егер бұған дейін олар əскери қызметшілер болып табылмаса – əскери, арнаулы оқу орындары үшін, ұландарды қоспағанда, оқу құрамының тізімдеріне қабылдау туралы əскери, арнаулы оқу орны бастығының бұйрығы шыққан күннен бастап, ал шетелдік əскери оқу орнына түскен кезде – уəкілетті орган басшысының оқуға жіберу туралы бұйрығы шыққан күннен бастап;
• негізгі орта білім беру базасында техникалық жəне кəсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын əскери оқу орындарында оқудың екінші курсын аяқтаған ұландар əскери оқу орны бастығының оқуды жалғастыру, үшінші курсқа ауыстыру жəне ауыспалы құрамның кадеті əскери лауазымына тағайындау туралы бұйрығы шыққан күннен бастап ие болады.

Азамат əскери қызметтен шығарылуға (əскери жиындардың аяқталуына) байланысты əскери бөлімнің тізімдерінен алып тасталған күннен бастап  əскери қызметші мəртебесін жоғалтады.

Азаматтарды әскери қызметке даярлау

Азаматтарды əскери қызметке даярлау – бұл мемлекеттік органдар əскерге шақыру жасына дейінгі жəне əскерге шақыру жасындағы азаматтармен оларды əскери қызмет негіздеріне оқыту мақсатында, сондай-ақ əскери қызмет өткеру үшін əскери-техникалық жəне өзге де мамандықтар бойынша даярлау жəне қайта даярлау мақсатында əскери міндеттілермен жүргізетін міндетті іс-шаралар кешені.

Азаматтарды әскери қызметке даярлау:

1) Мыналар қамтылған білім беру ұйымдарындағы әскери даярлықты:

• қосымша білімнің білім беру бағдарламалары бойынша әскерге шақыруға дейінгі даярлық;
• мамандандырылған жалпы білім беретін оқу бағдарламалары бойынша әскерге шақыруға дейінгі тереңдетілген даярлық;
• бастапқы әскери даярлық;
• запастағы офицерлер және запастағы сержанттар бағдарламалары бойынша әскери даярлық.

2) Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымдарындағы әскери-техникалық және өзге де мамандықтар бойынша әскери даярлықты.

3) Әскери міндеттілердің курстық даярлығын қамтиды.

Азаматтарды жалпыға бірдей әскери оқыту

Халықты азаматтық қорғаныс іс-шараларына тарту және соғыс уақытында Қарулы Күштерді жасақтау үшін қажетті контингентті даярлау мақсатында:

• ерлер – он алты жастан алпыс жасқа дейінгілерді қоса алғанда;
• балалары жоқ немесе он жастан асқан балалары бар әйелдер – он сегіз жастан қырық бес жасқа дейінгілерді қоса алғанда, жалпыға бірдей әскери оқыту жүргізіледі.

Азаматтарды жалпыға бірдей әскери оқытуды азаматтардың жұмыс, оқу орны және тұрғылықты жері бойынша жергілікті әскери басқару органдары жүзеге асырады.

Әскери есепке алу

Әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушылар:

• әскери-есептік мамандығы жоқ әйелдерді;
• осы Заңға сәйкес әскери міндеттерін орындаудан босатылған адамдарды;
• бас бостандығынан айыру түрінде жазасын өтеп жүрген адамдарды;
• Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұрақты тұратындарды қоспағанда, әскери есепке алуға жатады.

Әскери қызметтің мазмұны

Әскери қызмет:

• әскерге шақыру бойынша әскери қызметті;
• келісімшарт бойынша әскери қызметті қамтиды.

 Әскерге шақыру бойынша әскери қызметке:

• сарбаздар (матростар) құрамының мерзімді әскери қызметі;
• әскерге шақырылған офицерлердің әскери қызметі;
• жұмылдыру, соғыс жағдайы кезіндегі, соғыс уақытындағы және әскери жиындарды өткеру кезіндегі әскери қызмет жатады.

Келісімшарт бойынша әскери қызметке:

• сарбаздар (матростар), сержанттар (старшиналар) және офицерлер құрамының лауазымдарында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің әскери қызметі;
• əскери оқу орындары кадеттерінің, курсанттарының, адъюнкттерінің, магистранттарымен докторанттарының, əскери интерндерінің əскери қызметі жəне оқуы жатады.

Азаматтарды әскери қызметке шақыру

Азаматтарды әскери қызметке шақыру – бұл әскери міндеттілік негізінде Қарулы Күштерді, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарды жеке құраммен жасақтауға бағытталған мемлекеттік органдар жүргізетін iс-шаралар кешенi.

• Азаматтарды әскери қызметке шақыру:
• азаматтарды мерзiмдi әскери қызметке шақыруды;
• әскери жиындарға шақыруды;
• жұмылдыру бойынша, соғыс жағдайы кезінде және соғыс уақытында әскерге шақыруды қамтиды.

Әскери қызметке шақырылуға жататын азаматтардың мiндеттері

Әскери қызметке шақырылуға жататын азаматтар көрсетілген күні мен уақытында жергілікті әскери басқару органының шақыруы бойынша (медициналық куәландыруға немесе зерттеп-қарауға, зерделеу жүргізуге, әскерге шақыру комиссиясының отырысына немесе әскери қызмет өткеру үшін әскери бөлімге (мекемеге) жіберу, сондай-ақ әскери қызметке қатыстылығын айқындау үшін) келуге міндетті.

Шақыру келу күніне дейін кемінде күнтізбелік үш күн бұрын ұялы байланыстың абоненттік нөміріне және (немесе) «электрондық үкімет» веб-порталындағы пайдаланушының кабинетіне мәтіндік хабарлама арқылы шақыру қағазын жіберу жолымен жүзеге асырылады.

Ұялы байланыстың, оның ішінде «электрондық үкімет» веб-порталында тіркелген абоненттік нөмірі туралы мәліметтер болмаған жағдайда, қағаз жеткізгіштегі шақыру қағазы қолма-қол жеткізіледі не тұрғылықты жері тіркелген мекенжай, уақытша тұратын (болатын) жері немесе жұмыс орны бойынша пошта арқылы жіберіледі. Жергілікті әскери басқару органдарының уәкілетті адамдары, ұйым басшысы не пошта операторының курьері шақыру қағазын әскери қызметке шақырылуға жататын азаматқа оның қолын қойғыза отырып, жеке өзіне тапсырады.

Әскери қызметке шақырылуға жататын азамат қағаз жеткізгіштегі шақыру қағазын қабылдаудан бас тартқан кезде оны табыс ететін адам шақыру қағазына тиісті белгі жасайды, ол жергілікті әскери басқару органына қайтарылады. Шақыру қағазын қабылдаудан бас тартқан азамат тиісті түрде хабарланған болып табылады.

Қажет болған кезде қағаз жеткізгіштегі шақыру қағазы әскери қызметке шақырылуға жататын азаматқа жергілікті әскери басқару органында табыс етіледі, бұл ретте келу күні келесі күннен кешіктірілмей белгіленуге тиіс.

Әскери қызметке шақырылуға жататын азамат шақыру қағазын мынадай жағдайларда:

3) тұрғылықты жері тіркелген мекенжай, уақытша тұратын (болатын) жері немесе жұмыс орны бойынша алса, сондай-ақ шақыру қағазын жергілікті әскери басқару органында алған кезде тиісті түрде хабардар етілген болып табылады.

Әскери қызметке шақырылуға жататын азамат «электрондық үкімет» веб-порталындағы пайдаланушының кабинетіне және (немесе) ұялы байланыстың абоненттік нөміріне жіберілген мәтіндік хабарламаны, оның ішінде ұялы байланыстың абоненттік нөмірінің өзгеруіне байланысты оқымаған жағдайда, ол тиісті түрде хабардар етілген деп танылмайды.

Әскерге шақырылуға жататын азамат шақыру бойынша белгіленген мерзімде келуге кедергі келтіретін дәлелді себептердің болуы туралы өзін шақырған жергілікті әскери басқару органын хабардар етуге міндетті.

Әскери қызметке шақырылуға жататын, шақыру туралы тиісті түрде хабардар етілген азаматтың келмеуінің дәлелді себептері мыналар болып табылады:

5) Қазақстан Республикасынан тысқары жерде болу.

Әскери қызметке шақырылуға жататын азамат жергілікті әскери басқару органының шақыруы бойынша келмеген жағдайда, оның келуін қамтамасыз ету тиісті ішкі істер органына жүктеледі.